SPORDA ŞİDDET UYGULANMASININ TEMEL NEDENLERİ

SPORDA ŞİDDET UYGULANMASININ TEMEL NEDENLERİ

1-) Medya Megafon Etkisi

Hemen hemen her sporda şiddet problemleri gözükmektedir. Günümüzde, yapılan spor müsabakalarının uzmanlar tarafından tartışılıp yorumlandığı pek çok televizyon programı mevcuttur. Bu programlarda yapılan yorumların bazıları iğneleyici, kırıcı ve hatta aşağılayıcı olabilmektedir. Bunun en büyük nedeni daha fazla izlenme alabilmek olsa da, programlar çok fazla sayıda insana ulaşabildiği için

yapılan yorumlar sporda şiddet olaylarını tetiklemektedir. Televizyon, radyo, sosyal medya gibi alanlarda spor yorumcularının taraflı, kırıcı, sert ve suçlayıcı konuşmaları sporda düşmanlığın normal olduğu algısını oluşturur. Genellikle reyting uğruna uzmanların yaptığı bu yorumlar, oluşturduğu megafon etkisiyle insanlarda öfke duygusunu tetiklemektedir.

Spor yorumcuların farkında olarak veya olmayarak hem spor kulüplerini hem de taraftarları fazlaca kışkırtabilirler. Kaos ve gerginlik ortamına neden olan bu kışkırtmalar, tüm izleyicilerin sporda şiddet olaylarının normal olduğu algısını oluşturmaktadır.

Günümüzde artan sosyal medya kullanımı sayesinde hemen hemen herkes farklı konular hakkında fikirlerini dile getirmektedir. Televizyonlarda uzmanların spor hakkında yaptıkları düşmanca içerikli konuşmalar, sosyal medyada da saldırı oluşturmaktadır. Bu noktada durum, kişinin öznel fikrini söylemesinden çıkıp sözel taciz boyutuna ulaşır. Özellikle sporcular üzerinden yapılan bu sözel tacizler; kişinin dış görünüşüne, ırkına, aile yapısına, kültürüne veya özel hayatına yönelik olabilir. Burada uygulanan taciz, konunun spor alanından çıkıp direk sporcuyu hedef alınarak yapılmasıdır.

Medya megafon etkisi denilen bu durum, ister televizyon mecrasında isterse sosyal medyada olsun insanlara sporda agresifliğin ve şiddetin olması gerektiğini düşündürür. Küçücük çocuklardan yaşlılara kadar bütün halka ulaşan bu sözel saldırılar ve kışkırtıcı yorumlamalar, sporda şiddetin en belirgin nedenlerinden biri olan medya megafon etkisini oluşturur. Sonuç olarak bu kaos ortamının normal olduğunu düşünen insanlar, sadece medya üzerinde kalmayıp gerçek hayatta da sporda şiddet uygulamaya başlarlar.

2-) Yöneticiler

Sporda şiddetin nedenleri arasında yöneticilerin yaptığı kışkırtıcı açıklamalar şiddet olaylarını tetiklemektedir. Yöneticilerin bulundukları takıma karşı olan aşırı bağlılıklarından veya öz kontrolsüz olmalarından kaynaklı yaptıkları bu açıklamaların, sporda şiddet olaylarının yaşanmasında büyük etkisi vardır. Aidiyet duygusu nedeniyle öz kontrolünü kaybeden yönetici, isteyerek ya da istemeyerek taraftarlar ve sporcular arasında şiddet davranışını tetikleyecek açıklamalarda bulunabilir.

Medyada oluşan sporda şiddet normaldir algısının önüne geçmek için öncelikle yöneticilerin yaptığı açıklamalara sınır koyulmalıdır. Megafon etkisinin ilk kademesi yöneticilerdir. Sadece yaptıkları kışkırtıcı açıklamalarla değil, kavgaya karışan insanları koruyarak da sporda şiddet olaylarını normalleştirebilirler.

Yöneticilerin yaptığı bu kışkırtıcı açıklamalar sadece taraftarları değil, oyuncuların da kendi aralarında kutuplaşma yaşamalarına neden olabilmektedir. Özellikle takım oyunlarında yaşanan bu kutuplaşma hem takımın performansını etkiler, hem de oyuncuların birbirlerine karşı saldırganca eylemlerde bulunmasına neden olur.

3-) Holiganlar

Spor izleyicileri tüketici taraftarlar ve aktivist taraftarlar olarak ikiye ayrılmaktadır. Tüketici taraftarlar sporu izlerken keyif alan, eğlence amacıyla takımı tutan kişilerden oluşmaktadır. Normal olan davranışları sergileyen bu taraftar grubu, mantıklı hareket ederek şiddet olaylarına fazla karışmazlar. Aktivist taraftarlar ise halk tabiriyle “Holigan” olarak belirtilen  ve şiddet olaylarına karışan kişilerden oluşur. Aktivist taraftar, fanatik olunan takımın rekabet ettiği takıma, oyuncularına, yöneticilerine ve hatta tarafsız hakeme karşı bile saldırganca tavır sergileyebilir. Kişiler, karşı takımın futbolcuları, spor kulübü, teknik direktörü gibi kademeler fark etmeksizin, her birine karşı kin ve nefret duyguları taşımaktadır.

Sporda şiddet olaylarında açısından öfke duygusunu temsil eden holiganlar, takıma karşı aşırı bağlılık ve sevgiden kaynaklanan davranışlar sergilerler. Holiganlık kavramı içerisinde; düşmanca davranış, saldırganlık eylemi, savaşçıl yarışmacılık, fanatizm ve rekabet hırsını taşımaktadır. Sporda şiddetin baş nedenlerinden biri olan holiganlar, düşmanca tavırlarını farklı şekillerde gösterebilirler. Sahaya atlama, karşı takımın taraftarlarına karşı kin besleme, oyunculara sosyal medya üzerinden psikolojik saldırı uygulama ve sözel saldırı içeren sloganlar söyleme gibi farklı düzeylerde uygulanan bu davranışların sonu genellikle fiziksel şiddetle sonuçlanır.

Taraftarların bu nedenli şiddet eğilimli davranmasının tek nedeni takıma karşı olan sevgileri değildir. Hem yöneticilerin açıklamaları hem de medya magafon etkisi, aktivist taraftarların çoğalmasına ve sporda şiddet ortamının oluşmasına neden olmaktadır.

4-) Spor Kulüpleri ve Taraftar Dernekleri

Dernek yapısı içinde olan spor kulüpleri, oluşan taraftar derneklerinin kulübü temsil ettiği algısını oluşturmaktadır. Birleştiklerinde yüzlerce kişiden oluşan taraftar derneklerinin içinde bulunan holigan kısım, tek başlarına değil bir grupla hareket edebildikleri için daha rahat agresif eylemler sergileyebilirler. Birey tek başınayken bir kavganın içine girmeye çekinebilir veya korkabilir. Ancak taraftar derneklerinde bulunan birden çok kişi, birbirlerini kışkırtarak karşı takımı temsil eden derneklere karşı cephe alabilirler. Bu da karşı taraftar dernekleri arasında kutuplaşmaya neden olur.

Taraftar dernekleri, mahalle ya da arkadaş gibi küçük gruplardan oluşup daha bütük kitleleri etkisi altına alabilmektedir. Bu grupların bir bütün olarak hareket etmesi, kaos ortamının oluşmasını kolaylaştırır. Sporda şiddetin nedenleri arasında olan holigan taraftarların saldırı odaklı hareketleri, daha büyük taraftar derneklerini etkileyerek sporda şiddeti arttırabilir. Bunun sonucunda aktivist taraftarların yaptıkları bütün eylemler, bir bağı olmamasına rağmen spor kulüplerine mal edilir.

5-) Finansal Denetim

Yöneticiler, kendi çıkarları doğrultusunda bağlı oldukları spor kulüplerine maddi manevi zarar verebilirler. Spor kulüplerinin denetim ve incelemeden uzak olması, kolayca istismar edilmelerine neden olmaktadır. Özellikle futbol alanında sistemin içerisinde yer alan ciddi meblağlarda ki bu paraların hangi alanlara harcandığı incelenmemektedir. Çıkar amaçlı yönetim kuruluna dahil olmak isteyen kişiler ve bu kişilerin etrafındaki gruplar menfaatleri doğrultusunda eylemlerde bulunurlar. Ardından çıkar gözetimine karşı gelen yönetim kurullarının oluşması, karşılıklı çatışmaya ve sporda şiddet olaylarının yaşanmasına neden olmaktadır.

6-) Yargının Yetersizliği

Sporda şiddet olaylarının fazlalaşmasının büyük nedenlerinden birisi, sportif yargılamanın yetersiz olmasıdır.  Hem şiddet olaylarına karışan kişilerin hem de takım yönetiminde bulunan menfaatçi yöneticilerin yargı önünde gerekli cezayı almamaları insanların adalet anlayışlarını negatif yönde etkilemektedir. Tıpkı ceza almadığında aynı yaramazlığı tekrar yapan çocuklar gibi, yargı önünde aklanan şiddet suçluları da şiddet içerikli aktivist eylemlerine devam ederler.